ไม่ว่าท่านจะอยู่ส่วนไหนของประเทศ ห่างไกล หรือใกล้เมืองหลวง หากท่านรู้สึกถูกรัฐทอดทิ้ง รู้สึกคุณภาพชีวิตท่านย่ำแย่ รู้สึกว่าชีวิตท่านดีกว่านี้ได้ ผมขอรบกวนเวลาท่านไม่นาน เพื่อสื่อสารสิ่งสำคัญ ที่จะทำให้เรื่องที่ผมพูดมา กลับจากหน้ามือเป็นหลังมือ
ผม-นายสันติสุข กาญจนประกร บรรณาธิการสื่อออนไลน์ The Voters ตอนนี้เรากำลังล่ารายชื่อร่างเลือกตั้งผู้ว่าทั่วประเทศ ให้ครบ หรือ เกินกว่า 5 หมื่นรายชื่อตามที่กฎหมายกำหนด เพื่อผลักเข้าเป็นวาระการพิจารณาในรัฐสภา
ถามว่าการลงชื่อในร่างเลือกตั้งผู้ว่าทั่วประเทศสำคัญอย่างไร ผมขออนุญาตสรุปสาระสำคัญของร่างฉบับนี้อย่างย่นย่อที่สุด ร่างเลือกตั้งผู้ว่าทั่วประเทศ คือการแก้ไขรัฐธรรมนูญ หมวด 14 อันว่าด้วยการปกครองส่วนท้องถิ่น ซึ่งของเดิมเป็นอุปสรรคต่อการกระจายอำนาจและงบประมาณสู่ท้องถิ่น
ณ ปัจจุบัน ท่านทราบหรือไม่ว่า งบประมาณของประเทศอยู่ที่ส่วนกลาง 70 และท้องถิ่น 30 แต่ในร่างเลือกตั้งผู้ว่าทั่วประเทศ เราร่างขึ้นใหม่ให้เป็น ท้องถิ่น 70 และส่วนกลาง 30 ผมขอย้ำนะครับ ท้องถิ่น 70 และส่วนกลาง 30
พูดก็พูดเถอะ ไม่ต้องใช้จินตนาการอะไรมากมาย ท่านคงพอวาดภาพออกว่า ด้วยงบประมาณขนาดนี้ ท้องถิ่นที่ท่านอยู่จะเจริญขึ้นเพียงใด คุณภาพชีวิตของท่านจะดีขึ้นขนาดไหน
ส่วนเรื่องแบ่งแยกดินแดนนั้น เป็นแค่นิทานหลอกเด็ก ปืนสักกระบอกผมก็ไม่มี จะไปแบ่งไปแยกได้อย่างไร อีกอย่าง หากเรากระจายอำนาจและงบประมาณ ผู้คนอยู่ดีกินดี คงไม่มีใครเอาด้วย
ร่างเลือกตั้งผู้ว่าทั่วประเทศ คือการเปิดทางให้เกิดการเลือกตั้งผู้บริหารสูงสุดของจังหวัดทั่วประเทศ และจังหวัดจัดการตนเอง ท่านลองหลับตาแล้วคิดถึงขนส่งสาธารณะที่ท่านอยากเห็น โรงเรียน มหาวิทยาลัย ห้องสมุด สวนสาธารณะ ท้องถนน รวมถึงงบประมาณในการสนับสนุนจุดเด่นจุดแข็งของจังหวัดนั้นๆ
หลายท่านได้ยินผมพูดแบบนี้อาจรู้สึกหงุดหงิด งบประมาณมากมายขนาดนี้ ท้องถิ่นไม่ทุจริตกันแย่หรือ ด้วยความเคารพ ผมขอเรียนอย่างตรงไปตรงมาว่า ยิ่งเรากระจายงบประมาณไปมากเท่าไหร่ การตรวจสอบโดยประชาชนยิ่งมีมากขึ้นเท่านั้น เรื่องนี้ไม่มีอะไรซับซ้อน ยิ่งเรารู้สึกเป็นเจ้าของบ้านเกิด เราจะยิ่งหวงแหนเงินทุกบาททุกสตางค์
สวนทางกับการรวมศูนย์อำนาจ ยิ่งอำนาจถูกรวมศูนย์มากเท่าไหร่ การทุจริตจะยิ่งมากขึ้นเป็นเงาตามตัว พูดแล้วก็พูดให้สุด จากสถิติที่ผ่านมา จากการตรวจสอบของ สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) เมื่อปีงบประมาณ 2564 ระบุว่า มูลค่าความเสียหายรวม 4,224.90 ล้านบาทนั้น เกิดจากส่วนกลางมากกว่าท้องถิ่นเสียอีก
โดยแบ่งเป็นความเสียหายจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) 715.08 ล้านบาท (จากการตรวจสอบ 7,886 หน่วยรับตรวจ) และความเสียหายจากหน่วยงานราชการส่วนกลางและภูมิภาค 3,510.82 ล้านบาท (จากการตรวจสอบ 1,962 หน่วยรับตรวจ)
ในร่างเลือกตั้งผู้ว่าทั่วประเทศ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นต้องมีสภาท้องถิ่นและคณะผู้บริหารท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น สมาชิกสภาท้องถิ่นต้องมาจากการเลือกตั้ง สมาชิกสภาท้องถิ่น คณะผู้บริหารท้องถิ่น หรือผู้บริหารท้องถิ่น มีวาระการดำรงตำแหน่งคราวละสี่ปี
ประชาชนในท้องถิ่นมีสิทธิในการมีส่วนร่วมการบริหารกิจการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มีหน้าที่จัดให้มีวิธีการให้ประชาชนมีส่วนร่วมดังกล่าว
มีการจัดให้มีการศึกษาผลกระทบ และการรับฟังความคิดเห็นก่อนการดำเนินการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ที่มีผลกระทบต่อชีวิตและความเป็นอยู่ของประชาชนในท้องถิ่น ในสาระสำคัญ
มีการจัดให้มีการออกเสียงประชามติของประชาชนในท้องถิ่นเพื่อตัดสินใจในเรื่องสำคัญขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
มีการจัดทำงบประมาณแบบมีส่วนร่วม โดยให้ประชาชนในท้องถิ่น ได้ตัดสินใจเลือกโครงการหรือแผนงานที่จะนำงบประมาณรายจ่ายไปใช้ได้
มีการเปิดเผยข้อมูลข่าวสาร ของการดำเนินการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยให้ประชาชนในท้องถิ่น เข้าถึงข้อมูลข่าวสารนั้นได้โดยง่ายและไม่เสียค่าใช้จ่าย
การจัดตั้งสภาพลเมืองประจำท้องถิ่น ให้สมาชิกมาจากการสับเปลี่ยนหมุนเวียนกันภายในประชาชนในท้องถิ่นทุกปี เพื่อทำหน้าที่เสนอแนะ และตรวจสอบ การบริหารจัดการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
เมื่อสักครู่ผมได้กล่าวถึงราชการส่วนภูมิภาค ซึ่งเป็นเสมือนมือไม้ของส่วนกลาง คอยกำกับกีดกั้นมิให้ท้องถิ่นมีอำนาจเต็ม ในการสร้างสรรค์สิ่งต่างๆ ในร่างเลือกตั้งผู้ว่าทั่วประเทศ ภายในสองปีนับแต่การประกาศใช้รัฐธรรมนูญนี้ ให้คณะรัฐมนตรีจัดทำแผนการยกเลิกราชการส่วนภูมิภาค
จังหวัดมี 2 ชั้น คือชั้นบน ผู้บริหารสูงสุดของจังหวัดมาจากการเลือกตั้ง ชั้นล่าง เทศบาล อบต.ยังดำรงอยู่ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน สังกัดต่อผู้ว่าราชการจังหวัดที่มาจากการเลือกตั้ง นายอำเภอกลับกรมการปกครอง
ใช่หรือไม่ว่า สิ่งที่ผมพูดมาทั้งหมด อาจเป็นเรื่องเพ้อฝันในประเทศที่ผู้นำหวงแหนอำนาจ คงไม่อยากให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีอิสระในการเงินการคลัง และมีงบประมาณที่เพียงพอในการจัดทำบริการสาธารณะตามหน้าที่และอำนาจ คงไม่อยากให้มีกฎหมายกำหนดรายรับขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มีการกำหนดอำนาจในการจัดเก็บภาษีและรายได้อื่น
คงไม่อยากให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีความเป็นอิสระในการกำหนดนโยบาย การบริหาร การจัดทำบริการสาธารณะ การบริหารงานบุคคล การเงินและการคลัง การจัดทำและการใช้จ่ายงบประมาณ และมีหน้าที่และอำนาจเป็นของตนเอง เหมือนอย่างในร่างเลือกตั้งผู้ว่าทั่วประเทศเขียนไว้
แต่ทุกการเริ่มต้น ผมยืนยันว่าไม่มีการสูญเสีย อย่างน้อยที่สุด นี่คือการส่งไม้ต่อให้คนรุ่นหลัง ส่งต่อความคิด ส่งต่อประเทศที่ดีให้ลูกหลานของเรา
คำถามสำคัญอีกข้อคือ คนต่างจังหวัดรู้ไหมว่า มีการเลือก นายก อบจ.อยู่แล้ว พวกเรารู้เสียยิ่งกว่ารู้ แต่อำนาจและงบประมาณมันจำกัดจำเขี่ย เราถึงได้รณรงค์แก้ไขรัฐธรรมนูญ หมวด 14 ว่าด้วยการปกครองส่วนท้องถิ่น
เหนืออื่นใด คนที่มาจากการเลือกตั้ง ย่อมสนใจเสียงของพวกเรามากกว่ามาจากการแต่งตั้งอย่างแน่นอน
ผมขอเชิญชวนผู้มีสิทธิ์เลือกตั้งทุกท่าน ลงชื่อในร่างเลือกตั้งผู้ว่าทั่วประเทศ ในเพจเฟซบุ๊ค The Voters หรือ https://thevotersthai.com/support-us-signature
