ศึกษาจากอเมริกา: ปฏิรูปตำรวจไทยด้วยการกระจายอำนาจ

ระบบตำรวจอเมริกันมีชั้นยศน้อยมาก แต่แบ่งอำนาจความรับผิดชอบตามหน้าที่มากกว่า คล้ายๆ กับพนักงานของบริษัท อเมริกาไม่มีระบบหรือโครงสร้างตำรวจแห่งชาติ แต่มีการแบ่งอำนาจและหน้าที่เป็นส่วนงานตามภูมิศาสตร์ 5 โดย มี 5 หน่วยงานหลักดังนี้ 1. Federal 2.State 3.County: Police, Sheriffs 4.Municipal 5.Other

1.Federal: ตำรวจส่วนกลาง ซึ่งขึ้นต่อกระทรวงยุติธรรม

The Federal Bureau of Investigation (FBI) หน่วยสืบสวนกลางหรือ เอฟบีไอ มีหน้าที่สืบสวน สอบสวนในทุกระดับทั่วประเทศ เป็นตำรวจส่วนกลางของชาติ ขึ้นต่ออธิบดีกรมอัยการ (Attorney General) และผู้อำนวยการหน่วยสืบราชการลับ (Director of National Intelligence) มีอำนาจครอบคลุมในการสืบสวนและจับในคดีกว่า 200 ประเภท เอฟบีไอแม้ว่าบทบาทหน้าที่หลักมีขอบเขตอยู่ภายในประเทศ แต่ก็มีตัวแทนทำงานเป็นสำนักเล็กๆ ในสถานทูต 60 แห่งทั่วโลก และในสถานกงสุลอีก 15 แห่งเพื่อทำงานลับ

2.State: ตำรวจของรัฐ

มีชื่อเรียกแตกต่างกันไปในแต่ละรัฐ  เช่น ตำรวจของรัฐ (State police) ตำรวจทางหลวง (Highway patrol) กำลังพลของรัฐ (State Troopers) มีหน้าที่บังคับใช้กฎหมาย การสืบสวน สอบสวน ในขอบเขตทั้งรัฐ โดยการลาดตระเวนบนทางหลวง และทางด่วน ซึ่งมีพื้นที่กว้างใหญ่และเชื่อมต่อระหว่างรัฐ ช่วยเหลือในด้านการสืบสวนสอบสวนแก่ตำรวจอำเภอ และท้องถิ่นที่มีทัพยากรไม่พอ และมีขอบเขตงานแค่ในพื้นที่ของตน

3.County ตำรวจของอำเภอ   

มีชื่อเรียกว่า Sheriff มีหน้าที่และบทบาทดูแลและบังคับใช้กฎหมาย การสืบสวน สอบสวนในพื้นที่ห่างไกลในชนบทที่ยังไม่เป็นเมืองใหญ่ บางรัฐมีบทบาทร่วมกับตำรวจประจำเมือง บางรัฐทำหน้าที่เฉพาะอย่าง เช่น ลาดตระเวนบนทางหลวง นำหมายศาลไปส่งจำเลย ดูแลผู้พิพากษาและความปลอดภัยในศาล ควบคุมนักโทษมาขึ้นศาล ดูแลและลาดตระเวนเขตป่าสงวน อุทยานแห่งชาติ

4.Municipal ตำรวจของเมือง หรือตำรวจ (ประจำ) ท้องถิ่น

มักมีชื่อตามเมือง เช่น NYPD (New York Police Department) คือ ตำรวจเมืองนิวยอร์ก หรือ LAPD ( Los Angeles Police Department)  คือ ตำรวจเมืองลอสแอนเจลิส งบประมาณมาจากภาษีของประชาชนในแต่ละเมืองหรือท้องถิ่น ตำรวจเป็นลูกจ้างหรือพนักงานขององค์กรปกครองท้องถิ่น

5.Other ตำรวจเฉพาะด้าน

เช่น ตำรวจจราจร  (Transit police) ตำรวจโรงเรียน (School district police ) ตำรวจมหาวิทยาลัย (Campus police) ตำรวจสนามบิน (Airport police) ตำรวจรถไฟ (Railroad police) ตำรวจอุทยานแห่งชาติ (Park police) เป็นต้น ตำรวจเหล่านี้ รวมทั้ง Sheriff อาจเป็นลูกจ้างของบริษัทรักษาความปลอดภัยเอกชนที่หน่วยงานของรัฐจ้างมาทำหน้าที่นี้ (ทหารอเมริกันที่ไปรบในประเทศอิรักบางหน่วยก็เป็นลูกจ้างของบริษัทเหล่านี้ หรือคุกบางแห่งก็เช่นเดียวกัน

หน้าที่หลักๆ ของตำรวจมี 3 ด้าน คือ

1.รักษาความสงบสุขและดูแลความปลอดภัยของประชาชนและสังคม ป้องกันการก่อความไม่สงบต่อผู้อื่น เช่น เมื่อประชาชนมาเดินขบวนประท้วงรัฐบาล ตำรวจมีหน้าที่มาดูแลรักษาความสงบสุขและดูแลความปลอดภัยของประชาชน เพื่อไม่ให้เกิดเหตุการณ์ร้ายแรงหรือเกิดความเสียหายต่อสาธารณสมบัติ เป็นต้น

2.การบังคับใช้กฎหมายที่ถูกละเมิด เช่น การปล้น การฆาตกรรม การขโมย การฝ่าฝืนกฎจราจร ฯลฯ ซึ่งผิดกฎหมาย

3.การให้บริการฉุกเฉิน 

ชั้นยศและตำแหน่งของตำรวจอเมริกัน

ตำรวจอเมริกันไม่ได้มีชั้นยศหรือตำแหน่งแบบข้าราชการ แต่แบ่งตามหน้าที่และความรับผิดชอบ ตำแหน่งต่อไปนี้ใช้โดยทั่วไปในสำนักงาน กรม หรือ กอง ของตำรวจทั้งในระดับรัฐและระดับเมือง

ตำแหน่งสูงสุดของตำรวจซึ่งมีหลายชื่อที่เรียกกัน คือ Police Commissioner/Chief of Police/Superintendent: ถ้าแปลเป็นไทย คือ หัวหน้าตำรวจ มีหน้าที่ 4 ด้าน คือ

1.แต่งตั้งและเลื่อนตำแหน่งเจ้าหน้าที่ตำรวจ

2.ตรวจตราและติดตามการทำงานของเจ้าหน้าที่ตำรวจ

3.กำหนดนโยบายและออกระเบียบให้หน่วยงานตำรวจทั้งหมดนำไปปฏิบัติ

4.ทำรายงานผลการปฏิบัติงานเสนอผู้ว่าการรัฐหรือ นายกเทศมนตรีอย่างสม่ำเสมอ

Assistant Chief: ผู้ช่วยหัวหน้าตำรวจ

เป็นตำแหน่งอันดับ 2  ทำหน้าที่เป็นหัวหน้าสำนักงานตำรวจในระดับรัฐที่ดูแลหลายเมือง

Deputy Chief/Deputy Commissioner/ Deputy Superintendent: รองหัวหน้าตำรวจ

เป็นตำแหน่งอันดับ 3 มีหน้าที่แล้วแต่จะได้รับการมอบหมายจากหัวหน้าตำรวจ

ตำแหน่งอื่นๆ

Inspector/Commander: นักสืบ

Colonel: พันเอก เป็นผู้บริหารระดับสูง

Major/Deputy Inspector:  พันโท เป็นผู้กำกับสถานีตำรวจ

Captain: พันตรี เป็นผู้บังคับหน่วย

Lieutenant: ร้อยโท เป็นหัวหน้าดูแลนายจ่า หรือบางแผนกงานในสำนักงาน

Sergeant: นายจ่า เป็นผู้ดูแลและจัดเวลาทำงานให้ตำรวจออกไปปฏิบัติการ

Detective/Inspector: นักสืบนอกเครื่องแบบ ซึ่งมีอำนาจหลายๆ ด้านมากกว่าตำรวจประจำการ

Officer/Deputy: เป็นตำแหน่งระดับล่างที่สุดของตำรวจ มีหน้าที่ป้องกันและปราบปรามอาชญากรรมและรักษาความสงบในพื้นที่สาธารณะ

เสียงเรียกร้องให้ปฏิรูปสำนักงานตำรวจแห่งชาติและระบบโครงสร้างตำรวจอย่างทั่วด้าน เพราะว่าตำรวจไทยยังติดยึดอยู่กับมายาคติเก่าที่ว่า ไม่มีอะไรภายใต้ดวงอาทิตย์นี้ ที่ตำรวจไทยจะทำไม่ได้ แม้ว่าตำรวจที่ดีจะมีมาก แต่บทบาทของตำรวจเลวกับเด่นกว่าและทำให้ภาพลักษณ์ของสำนักงานตำรวจแห่งชาติและตำรวจโดยรวม เน่าไปทั้งข้อง

ปัญหาหลักนั้นเกิดจากปัญหาเชิงโครงสร้างแบบกองทัพทหาร ที่ไม่มีการกระจายอำนาจสู่ท้องถิ่น การวมศูนย์อำนาจการบังคับบัญชามาอยู่ที่ส่วนกลาง ซึ่งนำไปสู่การรับผลประโยชน์ในหลายๆ รูปแบบ จึงเกิดการซื้อขายตำแหน่งกันด้วยเงินก้อนมหาศาลในแต่ละตำแหน่ง ดังนั้นการปรับโครงสร้างโดยการกระจายอำนาจ และตัดลดงานให้เหลือเฉพาะ 3 ด้านแบบระบบอเมริกัน คือ

1.การรักษาความสงบสุข

2.การบังคับใช้กฎหมาย (มิใช่เป็นผู้ละเมิดเสียเอง) และ

3.การให้บริการฉุกเฉินเพียงเท่านี้ และยกเลิกยศตำแหน่งทั้งหมดให้เป็นตำแหน่งตามหน้าที่ของงานที่รับผิดชอบเหมือนภาคเอกชน

ในด้านการบริหารให้โอนไปขึ้นกับงบประมาณขององค์การบริหารส่วนท้องถิ่นโดยมีการสรรหาคณะกรรมการตำรวจประจำจังหวัดมาเป็นผู้กำกับนโยบาย ให้ตำรวจทำหน้าที่ ผู้พิทักษ์สันติราษฎรที่แท้จริง มิใช่ตรงกันข้ามอย่างทุกวันนี้

ต้องมีระบบประเมินผลงานเป็นประจำ ถ้าบกพร่องในหน้าที่ หรือละเมิดวินัย หรือทำความผิดอื่นก็ต้องปลดออกหรือไล่ออก ไม่ใช่ใช้ระบบย้ายไปก่อกรรมหรือทำความผิดในพื้นที่อื่น คนที่รับกรรมคือประชาชนในพื้นที่

.

ขอคนละ ‘1 ชื่อ’ ให้เกิน ‘5 หมื่น’ ตามกฎหมายกำหนด ชวนผู้มี ‘สิทธิ์เลือกตั้ง’ ลงชื่อในร่างเลือกตั้งผู้ว่าทั่วประเทศ ที่ https://thevotersthai.com/support-us-signature/ เมื่อกดลิงค์เข้าไป กรุณากรอกให้ครบทั้ง 5 อย่าง ชื่อ-นามสกุล / เลขประจำตัวประชาชน / อีเมล / ติ๊กข้าพเจ้าขอรับรองความสมัครใจ / เซ็นชื่อ / เเละกดส่งชื่อ / ด้านล่างจะมีสรุปสาระสำคัญของร่าง และลิงค์ร่างฉบับเต็ม