เข้มเเข็งขึ้นมาก อาจเป็นเพราะอยู่ต่างประเทศด้วย ไม่ได้อยู่ในสภาวะเดิมๆ สังคมเดิมๆ ในบาเซโลนาเรารู้สึกว่าทำอะไรก็ได้ เมืองที่ดีจะเยียวยาเรา

ภรณ์ทิพย์ มั่นคง

ต่อสายทางไกลจากเมืองไทยถึง บาเซโลนา ประเทศสเปน เพื่อคุยกับ กอฟ – ภรณ์ทิพย์ มั่นคง เจ้าของหนังสือ มันทำร้ายเราได้แค่นี้แหละ ที่แลกมากับการสูญเสียอิสรภาพกว่า 2 ปีในเรือนจำ หนังสือที่อยู่ในใจใครหลายคน ด้วยบันทึกความยาวกว่าแปดร้อยหน้า

อย่างไม่อ้อมค้อม กอฟถูกตัดสินจำคุกในคดีมาตรา 112 จากการกำกับและแสดงละครเวทีเรื่อง เจ้าสาวหมาป่า เมื่อปี 2558 เริ่มเคลื่อนไหวทางการเมืองเป็นครั้งแรกตั้งแต่สมัยมัธยมปลาย ด้วยแรงบันดาลใจจากการไปค่าย สหพันธ์นิสิตนักศึกษาแห่งประเทศไทย (สนนท.) ที่ภูหินร่องกล้า

ที่นั่นมีกิจกรรมล้อมวงคุยกับคนที่ผ่านเหตุการณ์ช่วง 6 ตุลา

18 ก.พ. 2562 กอฟเคยเปิดกลางแสดงสดที่ตลาดนัดจตุจักร เพื่อสื่อสาร และชวนสังคมตั้งคำถามต่อการจำกัดสิทธิทางการเมืองของอดีตผู้ต้องขัง

ปัจจุบันเธออาศัยอยู่ที่บาเซโลนา สเปน

ถามเรื่องเลือกตั้งผู้ว่าฯ ทั่วประเทศ มีความเห็นอย่างไร

ดีค่ะ เราเห็นความดีงามมานานแล้ว แต่มาประจักษ์จริงๆ ตอนมาอยู่บาเซโลนา ที่นี่ไม่ใช่แค่เลือกตั้งระดับจังหวัด มันคือการเลือกระดับแคว้น เรื่องวิธีการใช้เงินภาษี คนก็มีส่วนร่วมมากขึ้น คนสามารถเลือกได้ว่า ต้องการให้เงินภาษีถูกใช้ไปกับเรื่องใด มาดูแลส่วนไหน

พอมีอิสระในการใช้งบประมาณ ทำให้การพัฒนาส่วนย่อยดีขึ้น บาเซโลน่าก็ไม่ได้ดีแบบมากกกก มันมีการดึงภาษีจากแคว้นนี้ ไปอุดหนุนอีกแคว้น แต่ที่ดีคือ ท้องถิ่นสามารถบอกรัฐบาลกลางได้ว่า เธอเอาเงินฉันไปเยอะเกินแล้วนะ

สิ่งที่รัฐบาลกลางต้องทำคือ ให้แคว้นอื่นๆ มีความสามารถในการบริหารได้เท่ากับอีกแคว้น

ทำอะไรอยู่บ้างครับตอนนี้

เหมือนมีชีวิต 2 ด้าน ทำ 𝐑𝐢𝐧𝐫𝐚𝐝𝐚 𝐓𝐡𝐚𝐢 𝐬𝐭𝐮𝐝𝐢𝐨 𝐚𝐜𝐚𝐝𝐞𝐦𝐲 𝐁𝐚𝐫𝐜𝐞𝐥𝐨𝐧𝐚 เป็นพื้นที่ทางวัฒนธรรมไว้เผยแพร่เรื่องเมืองไทย การเมืองไทย ศิลปะไทย อาหารไทย แก่ชาวต่างชาติ อย่างที่ฝ่ายอนุรักษนิยมไม่ได้พูด เช่น พูดเรื่อง จอมพล ป. ผ่านผัดไท มีการสอนนวดแบบบูรณาการด้วย

เปิดของตนเองมาประมาณ 1 ปีกว่า แล้ว ทำกับเพื่อน ส่วนของที่เมืองไทย ซึ่งก็ทำตั้งแต่ตอนอยู่ที่นั่นแล้วคือ THE PROJECT X จริงๆ ทำมา 4-5 ปี เป็น PROJECT ไว้คอยเยียวยาอดีตนักโทษการเมือง สนับสนุนการเริ่มต้นชีวิตใหม่ ทำกองทุนฝึกอาชีพ ให้ทุนทำธุรกิจ ฝึกทักษะ สำหรับใช้สมัครงาน

หลังจากที่มีความเข้มแข็งขึ้นมาแล้ว พวกเขาก็จะสามารถดูแลคนอื่นที่ออกมาจากคุกต่อไปได้ มี 2 ส่วนคือ ส่วนที่เป็นนักโทษการเมือง อยู่ใน THE PROJECT X อีกอันเป็นองค์กร FAIRLY TELL ดูเเลนักโทษหญิงที่เพิ่งออกจากคุก
.ส่วนของนักโทษผู้หญิง เป็นการเยียวยาด้วยการเล่าเรื่อง สนับสนุนเรื่องอาชีพด้วย คนละกลุ่มก็ใช้วิธีการเยียวยาที่ต่างกันนิดหน่อย

จากวันที่ต้องติดคุก จนถึงวันนี้ ความเจ็บปวดเจือจางลงหรือยัง ยังฝันร้ายอยู่ไหม

สำหรับกอฟ ชีวิตในคุกเป็นชีวิตที่น่าสนุก เป็นการผจญภัยมากๆ แต่ว่าสิ่งที่ทำให้เราเศร้า และเป็น trauma จริงๆ คือชีวิตหลังออกจากคุกต่างหาก ช่วงที่ออกมาก็เหนื่อย (นิ่งคิด) อย่างแรกคือเราไม่สามารถทำงานได้ ไม่ใช่ว่าไม่มีคนให้โอกาสนะ มีอยู่เยอะ แต่เรารู้สึกว่าไม่พร้อมทำงาน เพราะรู้สึกตนเองเป็น (นิ่งคิด) เป็นตัวอันตรายของคนอื่น

ถ้าเราไปทำงานกับใคร อาจมีตำรวจเข้าไปคุกคามวุ่นวาย เลยคิดว่า ทำงานอะไรที่ไม่ถาวรดีกว่า ในช่วงแรกๆ คิดแบบนั้น เป็นตัวอันตรายของระบบ เพราะทุกคนก็รู้ว่าเราเข้าคุกด้วยคดี 112 เราอยากจัดการตนเองก่อน ไม่อยากให้ความฉุนเฉียวของเราไปทำร้ายคนอื่น

อีกเรื่องคือ พอเรามารู้ความจริงของโลกข้างนอก มันก็เศร้า คนข้างนอกมองเราเป็นตัวประหลาด น่ารังเกียจ เพื่อนบางคนก็หายไป รู้สึกแย่ บางคนก็เอาเราไปหากิน บางคนก็เอาเราไปอ้างชื่อโน่นนี่นั่น เพื่อไปรับเงิน เป็นเรื่องที่น่าผิดหวัง

แต่ค่อยๆ ดีขึ้น มองภาวะการฉวยผลประโยชน์จากนักโทษการเมืองว่า ยังไงมันก็ต้องเกิดขึ้น สิ่งที่ทำได้คือ ทำให้มันจริงจังไปเลย เพราะเราเชื่อว่า นักโทษการเมือง หรือนักโทษแทบทุกคนเล่าเรื่องตนเองได้ ถ้าเข้มแข็งพอ ไม่ต้องใช้ปากคนอื่นพูดก็ได้ เราก็เลยทำ PROJECT ที่กล่าวไป เพื่อ empower ให้นักโทษมีพลังมากพอในการเล่าเรื่องตนเอง

สิ่งที่เป็น trauma ของเราก็ถูกเยียวยาได้ด้วยการทำงาน

ในใจกลับมาเต็มร้อยหรือยัง

เข้มเเข็งขึ้นมาก อาจเป็นเพราะอยู่ต่างประเทศด้วย ไม่ได้อยู่ในสภาวะเดิมๆ สังคมเดิมๆ ในบาเซโลนาเรารู้สึกว่าทำอะไรก็ได้ เมืองที่ดีจะเยียวยาเราเอง เคยไปหาหมอ แล้วหมอก็ให้ยาเลย คือให้เราตรวจเลือด แต่ผลยังไม่ทันออกก็ให้ยาแล้ว จ่ายยาซึมเศร้าให้ ครั้งต่อไปถ้ามาตรวจเลือด มันก็ต้องผิดปกติ เพราะเรากินยา

เราก็เลยไม่กิน ไม่ๆ สิ่งที่เรากลัวสุดคือ มันจะกลายเป็นอุตสหากรรมขายยา เราไม่ได้อยากตกอยู่ในภาวะพวกนี้ เรามีลุงที่เคารพคนหนึ่งเป็นหมอ ก็ปรึกษาเขา ได้คำตอบว่าอย่าเพิ่งกิน เพราะมนุษย์เมื่อกินยาอะไรเข้าไป จะมีผลกับสมอง เราต้องแยกแยะให้ได้ว่า มันเป็นแค่ trauma หรือเป็นที่เคมีในสมอง

อะไรคือภาวะทางใจ อะไรคือภาวะทางร่างกาย เราก็เลยไปรักษาทางใจ ตั้งแต่ตอนออกมาจากคุกใหม่ๆ มีพี่คนหนึ่งแนะนำให้พบนักจิตบำบัด อยู่นี่ก็ฝึกฝนตนเอง แต่เราพูดเเทนคนที่อาการหนักจริงๆ ไม่ได้นะ อย่างนั้นอาจต้องกินยา

อยู่บาเซโลนาในฐานะอะไร

ก็ได้วีซ่ามา คือมาเรียนด้านธุรกิจ ที่นี่ทำธุรกิจได้ถ้ามีทุนมากพอ

เรียกตนเองว่าเป็นนักบำบัดคนอื่นได้หรือยัง

ได้ อยู่ที่นี่งานส่วนใหญ่ที่ได้เงินก็คือการบำบัดคนอื่นนี่เเหละ ยังไม่ได้ใบอนุญาตในฐานะนักบำบัดทางการแพทย์ แต่มีใบอนุญาตบำบัดทางเลือก

ถามถึงมุมมองต่อบ้านเมืองไทยตอนนี้หน่อยครับ

คงอีกสักพักกว่าประชาธิปไตยจะชนะ สถานการณ์พวกนี้เป็นวงจร ไม่ได้คิดว่ามันแปลก บางคนอาจบอกว่า มันเเผ่วแล้ว คนไม่ออกมาสู้แล้ว เราสู้ในวงการนี้มาตั้งแต่ปี 48-49 ก็รู้ว่ามันมีขึ้นมีลง มีคนใหม่ๆ เกิดขึ้นตลอดเวลา เป็นเรื่องปกติ

เพียงแต่ขบวนการเคลื่อนไหวฝั่งประชาธิปไตยยังไม่สามารถเกาะกันติด มีเรื่องทุน เรื่องอื่นๆ อีกมาก

อยากเห็นนโยบายแบบไหนให้ต่างจังหวัดในประเทศไทยเจริญ

โห ทำเยอะเลยนะ (หัวเราะ) อย่างแรกเรื่องขนส่งสาธารณะสำคัญ สอง… เรื่องโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ต้องซีเรียส มีประสิทธิภาพ ที่นี่ เรารักษาฟรี ต่อให้ไม่ได้เป็น citizen เป็นแค่ resident (ผู้อาศัย)

ตอนแรกเรามาด้วยวีซ่านักเรียน 6 เดือน ก็สามารถรักษาฟรีได้เลย เพราะเขาถือว่าภาษีในการซื้อของต่างๆ เข้ารัฐแล้ว ถือเป็นผู้เสียภาษีทางอ้อม

ดังนั้น สิทธิพื้นฐานในการรักษาพยาบาลต้องมี เรื่องขนส่งสาธารณะ ที่นี่ก็ให้เอกชนเข้าไปสัมปทาน รถไฟคนละบริษัท เเต่ใช้ตั๋วเดียวกันได้ อันนี้จำเป็น

สำหรับเมืองไทย ในจังหวัดที่ยังไม่มีผังเมืองซับซ้อน เราว่าเรื่องรถรางจะดีมาก แทนการผลักภาระให้ประชาชนซื้อรถ คนที่นี่ใช้รถยนต์น้อยมาก เพราะขนส่งสาธารณะดี ตรงเวลา เราคำนวณได้ว่าจะตื่นกี่โมง.
จริงๆ เราเป็นคนต่างจังหวัด อยู่หมู่บ้านเล็กๆ ในพิษณุโลก ห่างไกลความเจริญ เรื่อง โอท็อป ดีแล้ว เป็นแหล่งท่องเที่ยว ทำต่อไปจะดี ทำให้แต่ละจังหวัดมีมูลค่า

อีกเรื่องคือการส่งเสริมให้นักเรียนไม่ต้องอพยพเข้าเมืองใหญ่ การศึกษาควรมีมาตรฐาน และไม่จำเป็นต้องมาตรฐานเดียวกัน ไม่จำเป็นต้องจัดเกรด ในแต่ละจังหวัด แต่ละชุมชน แต่ละมหาวิทยาลัย ควรมีจุดเด่นเป็นของตนเอง

ไม่ต้องมากระจุกตัวอยู่ในมหาวิทยาลัยดังๆ เราคิดว่าต้องทำให้การศึกษากระจาย ทำให้ราชภัฏในจังหวัด มีการพัฒนาหลักสูตรให้มีความเป็นเลิศในด้านใดด้านหนึ่ง

ต้องเข้าไปอยู่ในทิศทางการพัฒนาทางเดียวกัน เพื่อทำให้เป็นจุดแข็งของจังหวัด อย่างจังหวัดหนึ่งขาดบุคลากรทางการแพทย์มาก ทำไมถึงไม่พัฒนามหาวิทยาลัยให้ผลิตบุคลากรด้านนี้

ไม่จำเป็นต้องเป็นหมอนะ เป็นเจ้าหน้าที่อนามัย หรือหลักสูตรอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับการแพทย์ก็ได้ ที่สามารถดูแลคนในชุมชนได้

จังหวัดสามารถกำหนดได้ว่า จะพัฒนาไปในทิศทางไหนจะช่วยเมืองได้ดี ตอนเราไปเที่ยวอิตาลี เขาก็พยายามนำนักศึกษากลับสู่เมือง ประกาศว่า ถ้าใครจะทำสตาร์ทอัพ รัฐบาลท้องถิ่นจะให้เงิน 30,000 ยูโร เพื่อเริ่มต้น นี่คือสิ่งที่ท้องถิ่นสามารถกำหนดได้

#เลือกตั้งผู้ว่าทั่วประเทศ หลังยื่น กมธ.กระจายอำนาจฯ ให้ปฏิรูปโครงสร้างการปกครอง จนมีมติส่งเรื่องให้หน่วยงานเกี่ยวข้อง กระทรวงมหาดไทย เราจะเดินหน้ายื่นหนังสือและรายชื่อต่อพรรคการเมือง โปรดติดตามการเคลื่อนไหวสำคัญนี้